Մենք ամսի 17-ին ընկեր Արմինեի և ընկեր Սոնայի հետ գնացինք Էրեբունի թանգարան։ Այնտեղ մենք քարտեզով տեսանք Վանի թագավորությունը (Ուրարտու), որը շատ մեծ էր մոտ տասն անգամ մեծ էր այժմյան Հայաստանի տարածքից։ Մեզ ցույց տվեցին խաչքարեր, ամենամեծ թուրը, պեղումների ժամանակ գտնված կուժեր ու այլ իրեր ։ Հետո անթիվ աստիճաններ հաղթահարելով բարձրացանք Էրեբունի ամրոց։ Մենք նախապես պլանավորել էինք այնտեղ պեղումներ անել, բայց քանի որ անձրևոտ եղանակ էր, հողը թաց էր, պեղումներ անելը չեղարկեցինք։ Ճամփորդության ավարտին մենք այցելեցինք Վարդավառ լիճ և մեծ տպավորություններով վերադարձանք դպրոց։

Я люблю весеннее чириканье воробьёв. Когда солнышко пригревает землю, на крышах домов, на деревьях, возле луж начинают громко чирикать воробьи. Под крышей каменного или деревянного дома они устраивают свои гнёзда. Птенцов своих воробьи старательно кормят и храбро защищают от опасности. Человека воробьи не боятся, прыгают под ногами прохожих, смело скачут по улицам, по которым проезжают машины. Поймать воробья — дело нелёгкое. Приметливые, умные и осторожные, они редко попадают в лапы кошек, потому что быстро замечают
опасность.

Вопросы

Как воробьи встречают приход весны?
Когда солнышко пригревает землю, на крышах домов, на деревьях, возле луж начинают громко чирикать воробьи.
Где воробьи устраивают свои гнёзда?
Под крышей каменного или деревянного дома они устраивают свои гнёзда.
Как воробьи относятся к своим птенцам?
Птенцов своих воробьи старательно кормят и храбро защищают от опасности.

Множественное число
кто? мы вы они
кого? нас вас их
кому? нам вам им
кого? нас вас их
кем? нами вами ими
о ком? о нас о вас о них

Составь предложения / мы, вы, они, нас, вас, их, о нас, нам, вам, о нас/.

Например: Мы вчера ходили в кино.

Мы сегодня пошли гулять с другом.
Вы пошли в школу.
Они нас любят.
Нас уважают.
Вас унижают.
Их напугали.
О нас разговаривают.
Нам приятно.
Вам нужно делать уроки.

Прочитай текст «Аист» и ответь на вопросы.

На краю деревни росло большое дерево, на котором аисты устроили своё гнездо. Однажды люди узнали о гибели одного аиста. Когда вывелись птенцы, пришлось другому аисту одному кормить своих птенцов.

Ему было трудно. Аистята подрастали. Они всё время просили есть. Из гнезда видны были головки птенцов. Малыши беспокойно смотрели по сторонам, потому что были голодны. Шли с речки ребята, увидели птенцов. Один мальчик снял со связки маленькую рыбку. Он протянул её на шесте прямо аисту в клюв. Аистята сначала испугались. Но один схватил рыбу и съел. С тех пор ребята стали помогать аисту кормить птенцов. Каждый день ловили они в речке за рощей рыбу для
аистят.

Вопросы

Расскажи, как вёл себя аист, когда остался в одиночестве. Как вели себя аистята?
Ему было трудно. Аистята подрастали. Они всё время просили есть.

Объясни, что придумали мальчики.
Один мальчик снял со связки маленькую рыбку. Он протянул её на шесте прямо аисту в клюв. Аистята сначала испугались. Но один схватил рыбу и съел. С тех пор ребята стали помогать аисту кормить птенцов. Каждый день ловили они в речке за рощей рыбу для аистят.

Как ты думаешь, почему ребята так поступили?
Ребята так поступили потому что хотели делать аисту приятное.

кто? я, ты, он, она
у кого? у меня, у тебя, у него, у неё
к кому? ко мне, к тебе, к нему, к ней
на кого? на меня, на тебя, на него, на неё
с кем? со мной, с тобой, с ним, с ней
о ком? обо мне, о тебе, о нём, о ней

Составь небольшой рассказ.
Он, у него, на нём, к нему, за ним, с ним.
Начни так: Сергей любит кататься. Каждый день он ходит на горку кататься . У него очень хорошо получается. Он ходит туда с другом. Там много катающихся детей.

Ответь на вопросы.
Образец: — У него есть брат? — Да, у него есть брат.
У него есть учебник? Да у него есть учебник.

У тебя есть словарь? Нет, у меня нет словаря.

У него есть словарь? Нет, у него нет словаря.

У неё есть фломастеры? Да, у неё есть фломастеры.

У неё есть мяч? Нет, у неё нет мяча.

У тебя есть тетрадь? Да у меня есть тетрадь.

Մարդն իր կյանքի ընթացքում ստեղծում է տարբեր իրեր: Մեր շրջապատի ցանկացած իր, կենդանի օրգանիզմ կարող ենք կոչել մարմին: Մարմիններ են քարը, ծառը, տունը, միջատը, մետաղալարը և այլն: Ինչպես տեսնում ես, մարմիններն այնքան շատ են, որ անհնար է բոլորը թվարկել: Դրանք բաժանում են բնական (բնության կողմից ստեղծված) և արհեստական (մարդու կողմից ստեղծված) մարմինների: Արեգակը, Լուսինը, մոլորակները համարվում են նաև տիեզերական մարմիններ: Թվարկի’ր քո շրջապատում գտնվող բնական և արհեստական տասական մարմինների անուններ:

Մարմինները կազմված են նյութերից: Ձմռանը մեր տների ապակի­ները զարդարող եղյամը մարմին է, որը կազմված է ջրից: Ջուրն արդեն նյութ է: Մարմինները բաղկացած են տարբեր  նյութերից: Մեր մարմինը, օրինակ, բաղկացած է ջրից, ճարպերից, սպիտակուցներից, ածխաջրերից և այլ նյութերից: Բազմազան նյութերից են պատրաստված մեր բնակարանները, տանն օգտագործվող տարբեր սարքավորումները (արհեստական մարմիններ):

Նյութերը լինում են պինդ, հեղուկ և գազային: Ցանկացած պինդ մարմին ունի որոշակի ձև: Օրինակ՝ տուֆի որմնաքարը  ունի խորանարդի ձև, իսկ ձյան փաթիլը նման է կենտրոնից ճառագայթաձև ձգվող, կանոնավոր դասավորված սառցե բյուրեղների:

Հեղուկները և գազերը որո­շակի ձև չունեն: Հեղուկը ընդու­նում է այն անոթի ձևը, որի մեջ լցված է:

Խոհանոցում, գազօջախը մի­ացնելիս, զգում ես բնական գազի սուր հոտը: Դա նրանից է, որ գազերն ընդհանրապես շատ արագ են տարածվում: Եթե նույնիսկ շատ կարճ ժամանակ գազի փականը բաց է մնում, ապա խոհանոցն անմի­ջապես լցվում է գազով: Այն մենք զգում ենք իր սուր հոտի շնորհիվ: Գիտնականները պարզել են, որ բոլոր նյութերը կազմված են շատ փոքրիկ, աչքի համար անտեսանելի մասնիկներից: Դրանում համոզ­վելու համար կատարենք փորձ:

Վերցնենք մեկ նյութից կազմված որևէ մարմին, օրինակ՝ շաքարի կտոր: Այնուհետև այն գցենք տաք ջրով լցված ապակե բաժակի մեջ և գդալով խառնենք: Սկզբում շաքարը բաժակի մեջ լավ երևում է, բայց խառնելու ընթացքում այն աստիճանաբար դառնում է անտեսանելի: Դրանից հետո փորձենք ջրի համը և կզգանք, որ այն քաղցր է: Դա նշանակում է, որ շաքարը չի անհետացել, այն մնացել է բաժակում: Սակայն ինչո՞ւ շաքարի կտորը չի երևում: Այն բաժանվել է մանրագույն մասնիկների, այսինքն՝ լուծվելով խառնվել է ջրի մասնիկների հետ: Այս փորձը ապացուցում է, որ նյութերը և դրանցից բաղկացած մարմինները կազմված են մանրագույն մասնիկներից: Ցանկացած նյութ կազմված է յուրահատուկ մասնիկներից, որոնք ձևով և չափերով տարբերվում են այլ նյութերի մասնիկներից:

Առաջադրանք՝

1. Քանի նյութից կարելի է պատրաստել բաժակ:
   Ապակի, պլաստիկ, թղթից, կավից, փայթից, մետաղից,
   
2. Առանձնացնել մարմինները և նյութերը՝ փայտ, աթոռ, սեղան, ոսկի, մատանի, գրիչ, պատուհան, պղինձ, պայուսակ, բաժակ:
   նյութ-փայտ, ոսկի, պղինձ
   մարմին-աթոռ, սեղան, մատանի, գիրչ, պատուհան, պայուսակ, բաժակ
3. Տեսակավորիր հետևյալ նյութերը՝ պինդ, հեղուկ, գազային
   պինդ-երկաթ, ոսկի, արծաթ, փայտ, ապակի, ալյումին
   հեղուկ-ջուր, նավթ
   գազային-ալյումին, գոլորշի, թթվածին

ալյումին, երկաթ, ոսկի, գոլորշի, ջուր, նավթ, թթվածին, արծաթ, փայտ, ապակի

Մարտի 14-ին մենք ընկեր Գրետայի և ընկեր Սոնայի հետ ուղևորվեցինք դեպի Կենտրոնական բանկի թանգարան։ Կենտրոնական բանկի թանգարանը հայտնի էր որպես Կենտրոնական բանկի այցելուների կենտրոն։ Կենտրոնական բանկը գտնվում է Անգլիական այգու մոտակայքում։ Կենտրոնական բանկում մեզ ծանոթացրին հուշադրամների մասին, դրամի պատմությանը, ստեղծման ու շահագործման ձևերին, սովորեցինք տարբերել կեղծ և իրական դրամները։ Իմացանք, որ դրամները տպվում են Գերմանիայում։ Իմացանք, որ դրամները պատրաստվում են բամբակից։ Մեզ ցույց տվեցին հին դրամի ձևերը և հուշադրամները։ Իմացանք, որ դրամի, դոլարի և եվրոյի փոխարժեքները կարող են փոփոխվել և դա վերահսկվում է Կենտրոնական բանկի կողմից։ Մեզ նվերներ տվեցին և կոնֆետներ։

Խնդիրներ

Նախ պարզեցինք 2023 թվականի  մարտի 14-ի դրությամբ դրամի, դոլարի և եվրոյի փոխարժեքները՝ 

Վաճառք՝ 1 դոլարը  արժեր 393 դրամ:
Առք՝  մեկ դոլարը արժեր 395 դրամ:

Վաճառք՝ 1 ռուբլին 6 դրամ  է:
Առք՝  1 ռուբլին 5 դրամ  է:

Վաճառք՝ 1 եվրոն 425 դրամ  է:
Առք՝  1 եվրոն 410 դրամ  է:

1․ Մարտի 14-ին դոլարի առքի փոխարժեքն է 395 դրամ։ Որքա՞ն դրամ է պետք 600 դոլար գնելու համար։

600×395=237000 դրամ։

2․ Բախշյանի այգուց ուղևորվեցինք Կենտրոնական բանկ առավոտյան 09։ 30, որքա՞ն րոպե ծախսեցինք ճանապարհի վրա, եթե բանկ հասանք 11։00։

11։00-09։30=1ժ 30 րոպե =90 րոպե

3․ Մարտի 14-ի դրությամբ 1 եվրոն արժի 410 դրամ։ Քանի՞ դրամ արժի 400 եվրոն։

400×410=164000 դրամ։

1․Գտիր թվի նշված մասը․
180-ի   5/9 մասը
180։9=20×5=100
200-ի  4/5 մասը
200:5=40×4=160
100-ի  3/10 մասը
100:10=10×3=30
150-ի  2/5  մասը:
150:5=30×2=60
400-ի 5/8 մասը։
400:8=50×5=250

2.Արտահայտիր նշված միավորներով․

(1/4) ժ=15 ր
60։4=15
(1/5) կմ =200 մ
1000:5=200
(1/3) օր =8ժ
24:3=8
(1/4) տարի =3 ամիս
12:4=3
(1/5) ց =20 կգ
100։5=20
(1/4)  մ =25 սմ:
100։4=25

3.Արտահայտիր նշված միավորներով․
(5/ 6)  ժ=50 ր
60։6×5=50
(4/5)  կմ =800 մ
1000:5×4=800
(5/6)  օր =20 ժ
24:6×5=20
(3/4)  տարի =9 ամիս
12:4×3=9
(3/20) ց =15 կգ
100:20×3=15
(4/5)  մ =80 սմ:
100:5×4=80

4.  Արամը  դպրոցից տուն վերադառնալիս  ճանապարհի   1/4 մասը  անցնելուց հետո, ճանապարհի ո՞ր մասը դեռ  պետք է անցնի։
3/4

5․ Արկղում կար 120 միատեսակ գնդակ։ Արկղից հանեցին դրանց 7/8 մասը։ Քանի՞ գնդակ մնաց արկղում։

120-120:8X7=15

6․ Ջրավազանում կար 3200 լիտր ջուր։ Այգին ջրելու համար օգտագործվեց դրա 5/8 մասը։ Քանի՞ լիտր ջուր մնաց ջրավազանում։

3200-3200:8×5=1200

7․ Ո՞ր պատկերի 3/5 մասն է գունավորված։
1

1) +

2)

3)

Վերհիշեք նաև Չափման միավորները։

Այժմ ինքներդ կազմեք նմանատիպ առաջադրանքներ։

(1/3) ժ=20 ր
60:3=20
(1/2) կմ =500 մ
1000:2=500
(1/6) օր =4ժ
24:6=4
(1/6) տարի =2 ամիս
12:6=2
(1/2) ց =50 կգ
100:2=50
(1/5)  մ =20 սմ:
100։5=20

Էքզյուպերի

Փոքրիկ իշխանը (հատված)

Մեծահասակները թվեր շատ են սիրում: Երբ նրանց պատմում ես, որ դու նոր բարեկամ ես ձեռք բերել, նրանք երբեք չեն հարցնում ամենագլխավորի մասին: Երբեք նրանք չեն ասի. «Իսկ ինչպիսի՞ ձայն ունի նա: Ինչպիսի՞ խաղեր է սիրում խաղալ: Թիթեռներ բռնո՞ւմ է, թե՞ոչ»: Նրանք հարցնում են. «Քանի՞տարեկան է նա: Քանի՞ եղբայր ունի: Քաշն ինչքա՞ն է: Ինչքա՞ն է վաստակում նրա հայրը»: Եվ դրանից հետո երևակայում են, թե ճանաչեցին մարդուն: Երբ մեծահասակներին ասում ես՝ «Ես տեսա վարդագույն աղյուսից մի տուն, որի պատուհանին խորդենի կար, իսկ կտուրին՝ աղավնիներ», նրանք երբեք չեն պատկերացնում այդ տունը: Նրանց պետք է ասել. «Ես տեսա մի տուն, որ արժե հարյուր հազար ֆրանկ»: Եվ միայն այդ ժամանակ նրանք կբացականչեն. «Ինչպիսի՜ գեղեցկություն»: Ճիշտ այդպես, եթե նրանց ասես. «Ահա ձեզ ապացույցներ, որ, իրոք, Փոքրիկ իշխանը եղել է, որ նա շատ, շատ լավն էր, ծիծաղում էր և շատ էր ուզում գառնուկ ունենալ. իսկ ով ուզում է գառնուկ ունենալ, նա անպայման գոյություն է ունեցել»: Եթե այսպես ասես, նրանք միայն ուսերը կթոթվեն ու ձեզ կնայեն այնպես, ինչպես կնայեին մի անգետ մանկիկի: Բայց եթե նրանց ասես՝ «Նա թռել եկել էր մի մոլորակից, որը կոչվում է № 612», դա նրանց կհամոզի, և նրանք քեզ այլևս չեն ձանձրացնի հարցերով: Ի՜նչ կարող ես անել, այդպես են մեծահասակները: Չարժե նրանցից նեղանալ: Երեխաները մեծահասակների նկատմամբ պետք է ներողամիտ լինեն:

 Բայց մենք հասկանում ենք, թե ինչ բան է կյանքը, և ինչ խոսք, ծիծաղում ենք համարների ու թվերի վրա: Ես այս պատմվածքը սիրով մի կախարդական հեքիաթի նման կպատմեի: Ես կուզեի սկսել այսպես. «Կար-չկար մի գեղեցիկ իշխան կար: Նա ապրում էր մի մոլորակի վրա, որը իրենից մի քիչ էր մեծ, և նա սրտակից բարեկամ չուներ…»: Նրանք, ովքեր ճանաչում են կյանքը, կզգային, որ սա զուտ ճշմարտություն է: Ես ամենևին էլ չեմ ուզում որ իմ գիրքը կարդան միայն զվարճության համար: Իմ սիրտը ցավից ճմլվում է, երբ ես հիշում եմ իմ փոքրիկ բարեկամին, և ինձ համար հեշտ չէ նրա մասին պատմելը: Արդեն վեց տարի է անցել այն օրից, ինչ նա և իր գառնուկը հեռացել են ինձանից: Ես նրա մասին ուզում եմ պատմել, որպեսզի չմոռանամ նրան: Շատ տխուր բան է, երբ բարեկամներին մոռանում են: Բոլորը չէ, որ բարեկամ ունեն: Եվ ես վախենում եմ, թե կդառնամ մեծահասակների նման, իսկ նրանք թվերից բացի ոչնչով չեն հետաքրքրվում:

1. Տեքստի չորս բառերում տառի փոխարեն վանդակ է դրված, դու՛րս գրիր այդ բառերը՝ լրացնելով բաց թողած տառերը:
   եղբայր
   հարյուր
   պատմվածք
   հեքիաթ

2. Ի՞նչ է նշանակում  երևակայել բառը.

       ա/ պատկերացնել
       բ/ շինել
       գ/ պատրաստել
        դ/ կառուցել

 3. Գրի՛ր տրված  բառերի հոմանիշները.
       ա/ գեղեցիկ – սիրուն              
       բ/ շատ  – բազմաթիվ                    
       գ/կախարդական- մոգական  
դ/ մեծ-խոշոր               

4. Տրված բառերից որի՞ դիմաց է սխալ նշված նրա տեսակը.

      ա/ սիրտ – պարզ

       բ/ բարեկամ – բարդ

      գ/ գեղեցկություն – պարզ

       դ/ անգետ – ածանցավոր

5. Տեքստում հանդիպող հետևյալ բառերից ո՞րն է գործածված եզակի թվով.

      ա/ խաղեր

       բ/ պատուհաններ

       գ/ թվեր

       դ/ իշխան

6. Տրված բառերից յուրաքանչյուրի դիմաց նշված է, թե ինչ խոսքի մաս է: Ո՞ր տարբերակում է սխալ նշված.

      ա/ գեղեցիկ – ածական

      բ/ տխուր – գոյական

      գ/ գառնուկ – գոյական

      դ/ մոլորակ – գոյական

 7. Փակագծերում  նշված բայերը համապատասխանեցրո՛ւ տեքստին:
հասկանում ենք
ճանաչում են
հիշում եմ
վախենում եմ

8. Տրված նախադասության մեջ գտի՛ր ենթական և ստորոգյալը:

     Իշխանիկը ապրում էր մի փոքրիկ մոլորակի վրա:
      ենթակա-   Իշխանիկը

      ստորոգյալ-  ապրում էր

9. Տեքստից դուրս գրի՛ր մեկական պատմողական և հարցական նախադասություն:
Մեծահասակները թվեր շատ են սիրում:

Թիթեռներ բռնո՞ւմ է, թե՞ոչ։

10. Տեքստում ընդգծված նախադասության մեջ բաց է թողնված մեկ կետադրական նշան: Լրացրու՛:
Ես ամենևին էլ չեմ ուզում, որ իմ գիրքը կարդան միայն զվարճության համար:

11. Ի՞նչ են շատ սիրում մեծահասակները:

Մեծահասակները թվեր շատ են սիրում։

12. Ի՞նչ էին հարցնում մեծահասակները նոր բարեկամի մասին:

Մեծահասակները հարցնում էին նրա տարիքը, թե քանի եղբայր ունի, քաշն ինչքան է, ինչքան է վաստակում նրա հայրը։

13. Ինչո՞ւ Փոքրիկ իշխանի մասին պատմելը հեշտ չէր.

       ա/ հեղինակը մանրամասները չէր հիշում

        բ/արդեն վեց տարի էր անցել, ինչ նա և գառնուկը հեռացել էին

       գ/ բարեկամներին շուտ էին մոռանում

       դ/հեղինակի սիրտը ճմլվում էր

14. Ինչո՞ւ էր հեղինակը վախենում մեծահասակների նման դառնալուց.

      ա/ ճիշտ հարցեր էին տալիս

       բ/ ծիծաղում էին համարների և թվերի վրա

      գ/մեծահասակները թվերից բացի ոչնչով չէին հետաքրքրվում

      դ/ մեծահասակները շատ բարեկամներ ունեին

15. Դու՛րս գրիր  այն հատվածը, որտեղ գրված է, որ երեխաները պետք է հասկանան  և  ներեն մեծերին:

Ի՜նչ կարող ես անել, այդպես են մեծահասակները: Չարժե նրանցից նեղանալ: Երեխաները մեծահասակների նկատմամբ պետք է ներողամիտ լինեն:

Олень
Часто бывают случаи, когда олень идёт к людям, ищет у них защиты. Однажды на берегу реки Белой наблюдатели заметили в реке, на самой середине, оленя, стоящего неподвижно.
Не успели удивиться такому поведению зверя, как увидели на берегу реки пять волков. Хищники находились выше оленя по течению и пытались вплавь добраться до него. Но едва они доплывали до середины реки, как быстрое течение сносило их вниз.
Волки отчаянно молотили по воде лапами, но достать оленя не могли. Несколько раз они пытались
добраться до оленя, — но безрезультатно. Неизвестно, как бы всё кончилось, если бы не вмешались люди. А олень стоял в воде, не обращая внимания на выстрелы. Когда волки разбежались, он спокойно выбрался на берег, прошёл мимо людей и с достоинством удалился.

В местоимениях я, ты, мы, вы изменяется основа: я — меня; ты — тебя; он — его;
она — её.
1 лицо 2 лицо 3 лицо
кто? я ты он, оно, она
кого? меня тебя его, её

кому? мне тебе ему, ей
кого? меня тебя его, её
кем? мной тобой им, ей (ею)
о ком? обо мне о тебе о нём, о ней

Напиши слова в три столбика: 1) (он, мой); (она, моя); 3)
(оно, моё).
Образец: отец — мой отец (он).
Отец, сова, улица, гнездо, яйцо, солома, доктор, суп, пальто, воробей, яблоко, ракета, петух, озеро,
солнце, крыша, герой, город, масло, столица, облако, трамвай, олень, волк.

он-отец, доктор, герой, суп, воробей, петух, город, трамвай, олень, волк

она-сова,улица, солома,ракета, крыша, столица

оно-гнездо, яйцо, пaльто, яблоко, озеро, солнце, масло, облако

Напиши текст, изменяя предложения. Например (солнце — оно, белка — она).
Пригрело солнце, растопило снег. Вылезла белка из гнезда, где пряталась зимой от холода. Выбрались из своих убежищ бобр, барсук и колючий ёжик. Каждый их них рассказывал о том, как он провёл долгую зиму.
Образец: Пригрело солнце. Оно растопило снег.

Пригрело (оно), растопило снег . Вылезла белка(она) из гнезда , где пряталась зимой от холода. Выбрались из своих убежищ бобр (он), барсук и колючий ёжик(он). Каждый их них рассказывал о том, как он провёл долгую зиму.
Образец: Пригрело солнце. Оно растопил