341. Նախադասության րնդգծված բառերը հանի՛ր: Ի՞նչ է փոխվում (նախադասության արտահայտած միտք, ինչ–որ տեղեկություն, բառերի դասավորություն, այլ բառեր և այլն): Ի՞նչ կանվանես ընդգծված բառերը:

          
Շախմատի առաջին գիրքը տասնհինգերորդ դարում է գրվել՝      Իսպանիայի թագաժառանգի համար:
            Այդ օրվանից մինչև այսօր, շախմատի բազմաթիվ գրքեր են   հրատարակվել (ավելի քան հիսուն հազար անուն):
            Դու ամեն ինչ գիտե՞ս ֆուտբոլի մասին։
            Ֆուտբոլիստների շապիկների վրա, 1937 թվականին են առաջին անգամ             համարներ գրել:
            Ֆուտբոլիստներին պե՞տք են այդ համարները:
            Համարները, գրում են, որ հանդիսատեսներն ավելի լավ             կողմնորոշվեն:

Նախադասության միտքը չի փոխվում։ Ընդգծված բառերը կոչականներ են։

342. Նախադասության ընդգծված բառերն ի՞նչ են ցույց տալիս: Նախադասությունների կետադրությանն ուշադրություն դարձրո՛ւ և փորձի՛ր բացատրել:

            Եղիշե՛, այդ նամակն ինձ կտա՞ս կարդալու:
            Հասմի՛կ, այս երկտողից.բացի ուրիշ բան չի՞ գրել:
            Պետք է արտասանե՞ս, Նվա՛րդ:
            Ո՞ւմ ես փնտրում այդպես, Արսե՛ն:
            Գնանք, Խորե՛ն, քեզ ծանոթացնեմ Չարենցի հետ:
            Բանաստեղծությունդ, սիրելի՛ս, անհաջող է ստացվել:

Նախադասության ընդգծված բառերը կոչականներ են, նրանք ցույց են տալիս թե ում է տրված հարցը։

343. Ընդգծված բառերը կոչականներ են: Այդ անունը բացատրի՛ր:
Կոչականները ցույց են տալիս ում է տրված հարցը։

344. Կետերի փոխարեն կոչականներ գրի՛ր:

            Արա՛մ, դինոզավրերն ինչո՞ւ են ոչնչացել:
            Մայրի՛կ, դու քայլող մեքենա տեսե՞լ ես:
            Նա իսկապե՞ս իր բնակարանը գազանանոցի է վերածել, Նատալի՛:
            Մարդն ինչքա՞ն ժամանակ կարող է դիմանալ առանց խմելու, տատի՛կ:
            Գիտե՞ս, Աննա՛, ռոբոտներին էլ է օդ պետք:
            Ի՜նչ ասես չես մտածի, Մարի՛ հիմա էլ որոշել ես նոր տեսակի ծաղի՞կ աճեցնել:

345. Ա և Բ խմբերի նախադասություններում ընդգծված կոչականները համեմատի՛ր և տարբերությունների մասին գրի՛ր:

            Ա. Եղբա՛յր, էսպես էլ բա՞ն կլինի:
            Բ. Ա՛յ եղբայր, էսպես էլ բա՞ն կլինի:
            Ա. Եվ դու խուսափո՞ւմ ես հարցի պատասխանը փնտրելուց, փիլիսոփա՛:
            Բ. Եվ դու խուսափո՞ւմ ես հարցի պատասխանը փնտրելուց, իմսատո՛ւն փիլիսոփա:
            Ա. Լավ կլիներ, չէ՞, որ փչովի մեքենա ունենայինք, գյուտարա՛ր, ավտոտնակ էլ պետք չէր լինի:
            Բ. Լավ կլիներ, չէ՞, որ փչովի մեքենա ունենայինք, պարո՛ն գյուտարար,   ավտոտնակ էլ պետք չէր լինի:

Կոչականներին ավելանում են լրացումներ, շեշտը դրվում է լրացումների վրա։

346. Ընդգծված կոչականները բառակապակցություններ դարձրո՛ւ (լրացումներ ավելացրո՛ւ) և փոխի՛ր շեշտի տեղը:

            Օրինակ՝
Կարծես թե արդեն ամեն ինչ հասկանալի է, Անահի՛տ: – Կարծես թե արդեն ամեն ինչ հասկանալի է, բարի՛ Անահիտ:

            Տղա՛, քեզ թվում է ֆուտբոլի մասին ամեն ինչ գիտե՞ս:
Սիրու՛ն տղա, քեզ թվում է ֆուտբոլի մասին ամեն ինչ գիտե՞ս:

            Փոքրի՛կ, լեզուներ սովորելը շատ հետաքրքիր է:
Բարի՛ փոքրիկ, լեզուներ սովորելը շատ հետաքրքիր է:

            Ինձ այս նկարի ստեղծման մասին կպատմե՞ս, նկարի՛չ:
Ինձ այս նկարի ստեղծման մասին կպատմե՞ս, տաղանդավո՛ր նկարիչ:

            Շանդ պահի՛ր,. որ մոտ գամ, հովի՛վ.
Շանդ պահի՛ր,. որ մոտ գամ, հոգնա՛ծ հովիվ.

            Գիտե՞ս, ճամփո՛րդ, այդ կողմով գնալ չարժե, ոչ մի հետաքրքիր բան չկա:
Գիտե՞ս, խելացի՛ ճամփորդ, այդ կողմով գնալ չարժե, ոչ մի հետաքրքիր բան չկա:

            Իզուր չէիք եկել, երեխանե՛ր, երեկոն լավ անցավ:
Իզուր չէիք եկել, սիրելի՛ երեխաներ, երեկոն լավ անցավ:

347 Նախադասություններ կազմի՛ր՝ տրված բառերն ու բառակապակցությունները գործածելով որպես կոչականներ:

            Բարի՛ մարդիկ, հարգելի՛ ծնողներ, ի՛մ հեռատես ընկեր, անտառի՛ ծառեր, ա՛յ    կամակոր աղջիկ:

Բարի՛ մարդիկ, այսօր շատ լավ օր է։
Հարգելի՛ ծնողներ, վաղը աշխատանքային օր չէ։
Ի՛մ հեռատես ընկեր, կասե՞ս այտեղ ինչ է գրված։
Անտառի՛ ծառեր, ու՞ր են ձեր տերևները։

Կամակո՛ր աղջիկ, ինչու՞ դպրոց չես հաճախում։

Ուշադիր կարդա ընդգծիր այն հատվածները, որոնք արդեն դու գիտեիր, չմացածդ սովորիր։

Նախադասությունն արտահայտվում է բառով կամ բառերի կապակցությամբ և ավարտուն միտք է հաղորդում: Նախադասությունն ավարտվում է վերջակետով:
Նախադասության գլխավոր անդամներն են ենթական և ստորոգյալը: Ենթական պատասխանում է ո՞վ, ովքե՞ր, ի՞նչ(ը), ինչե՞ր(ը) հարցերին: Դա այն առարկան է, որին ստորոգյալի միջոցով որևէ հատկանիշ է վերագրվում: Ստորոգյալը ցույց է տալիս հատկանիշ և այն վերագրում (ստորոգում) է ենթակային: Պատասխանում է ի՞նչ է անում, ի՞նչ է լինում, ի՞նչ արեց, ի՞նչ եղավ, ո՞վ է, ի՞նչ է ինչպիսի՞ն է և նման այլ հարցերի:
Պարզ համառոտ նախադասությունը կազմված է միայն գլխավոր անդամից կամ անդամներից:
Պարզ ընդարձակ նախադասությունը կազմված է գլխավոր անդամներից (անդամից) և նրանց միտքը լրացնող այլ անդամներից (լրացումներից):
Նախադասության բազմակի անդամները (նույն անդամի հետ կապված, նույն հարցին պատասխանող անդամները) իրարից տրոհվում են ստորակետով, իրար միանում են ու, և, կամ, նաև, և՛… և՛, թե՛… թե՛, կա՛մ… կա՛մ, ո՛չ… ո՛չ և նման բառերով (շաղկապներով):
Կոչականը այն անձը կամ առարկան է, որին դիմում է խոսողը: Կոչականի վրա դրվում է շեշտ: Եթե կոչականը լրացում ունի, շեշտն անցնում է լրացման վրա: Կոչականն իր լրացումներով նախադասության մյուս անդամներից տրոհվում է ստորակետով:

348. Ա ևԲ խմբերի նախադասությունները համեմատի՛ր: Յուրաքանչյուր նախադասության մեջ քանի՞ ստորոգյալ կա:

            Ա. Հին ժամանակներում առագաստանավը շատ կարևոր փոխադրամիջոց էր             համարվում:
            1862 թվականին առագաստանավերով մրցելու կանոններ մշակվեցին:
            Նրան շատ է հետաքրքրում առագաստանավային սպորտը:
            Արդեն տասնվեցերորդ դարում գեղասահքի սիրահարներ կային Հոլանդիայում:
            Բ. Հին ժամանակներում առագաստանավը շատ կարևոր փոխադրամիջոց էր             համարվում, իսկ այսօր նա միայն սպորտում է գործածվում:
            1862 թվականին առագաստանավերով մրցելու կանոններ մշակվեցին, իսկ         դրանից առաջ մրցող մարզիկներն ուղղակի պայմանավորվում էին:
            Նրան շատ է հետաքրքրում առագաստանավային սպորտը, որը հրապուրում է ծովի, երկնքի ու համարձակության բոլոր սիրահարներին:
            Արդեն տասնվեցերորդ դարում գեղասահքի սիրահարներ կային Հոլանդիայում,             որտեղ մշակվել է այսօրվա գեղասահքի տեխնիկան:

Ա խմբի նախադասություններում մեկ ստորոգյալ է, իսկ Բ խմբի նախադասութուններում մեկից ավել։
Բ խմբում բարդ նախադասություններ են։

349. Նախադասություններն ավարտի՛ր: Առաջադրանքը հնարավո՞ր է կատարել՝ առանց ստորոգյալ ավելացնելու:

            Աքլորներն իրար բզկտում էին, որովհետև կռվել էին։
            Սարսափելի փոթորկից նավը շուռ կգար, եթե նավապետը ճիշտ որոշում չկայացներ։
            Փողոցում երեխաներից բացի մարդ չկար, ուրեմն մարդիկ աշխատում են։
            Փողոցում երեխաներից բացի մարդ չկար, իսկ մեծերը տանն էին։
            Քանդակագործը գիշեր ու զօր աշխատում էր, երբ մարդիկ չկան։
            Լավ եղանակին այնտեղ էի տանում շնիկիս, որ լավ զգա։

Հնարավոր չէ։

350. Ա ևԲ խմբերի նախադասությունները համեմատի՛ր: Ի՞նչ տարբերություն կա:

            Ա. Քամին կամակոր տարերք է: Մարդիկ նրա էներգիան էլ են օգտագործում:
            Բնության քանդակագործներից մեկն էլ քամին է: Նա անդուլ աշխատում է          փոխել Երկրի դեմքը:
            Այնտեղ չոր ու մերկ հող կա: Քամին փոշու զանգվածներ է օդ հանում:
            Բ. Քամին կամակոր տարերք է, բայց մարդիկ նրա էներգիան էլ են օգտագործում:
            Բնության քանդակագործներից մեկն էլ քամին է, որը անդուլ աշխատում է          փոխել Երկրի դեմքը:
            Քամին փոշու զանգվածներ է օդ հանում այնտեղ, որտեղ չոր ու մերկ հող կա:

Բ խմբում բարդ նախադասություններ են։

351. Ինքդ անուններ գտի՛ր և տրված նախադասությունը լրացրո՛ւ:

            Նախորդ վարժության Ա խմբում պարզ նախադասություններ են, որովհետև, ունեն մեկ ենթակա և ստորոգյալ: Բ      խմբում բարդ նախադասություններ են, որովհետև ունեն մեկից ավել ենթակա և ստորոգյալ:

352. Նախադասություններն ավարտի՛ր: Գտի՛ր ստացված նախադասությունների արտահայտած մտքերի տարբերության պատճառը:

            Նա ամեն առավոտ վազում է, որ առողջ լինի:
            Նա ամեն առավոտ վազում է, որպեսզի սիրուն մարմնի տեսակ ունենա։:
            Նա ամեն առավոտ վազում է, չնայած ուշանում է:
            Նա ամեն առավոտ վազում է, իսկ նրա ընկերուհին չէ:
            Նա ամեն առավոտ չի վազում, այլ ուտում է:

353. Նախադասություններն ավարտի՛ր: Ինչո՞վ են տարբերվում ավարտները:

            Մի մարդ շուկայից ոչ թե ձեռնասուն կաքավ գնեց, այլ ավելի լավ կաքավ։
            Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, որպեսզի ուտի։
            Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, որովհետև ուզում էր։
            Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, որը համեղ չէր։
            Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, որին սպանեց.
            Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, երբ արև էր։
            Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց։

Ереван

Ереван – столица Республики Армения. Это большой и красивый город. Он находится в Араратской долине. Через город протекают реки Раздан и Гетар. Вдали видны Арарат и Арагац. В Ереване очень красивые улицы и проспекты, парки и площади. Много памятников и фонтанов. Гости города с интересом осматривают его новые улицы, театры и стадионы, восхищаются его древними памятниками, музеями и картинными галереями.
Ереван – один из самых древних городов мира. Ему около трёх тысяч лет. Он был основан царём Аргишти. Ереван много веков играл важную роль в жизни Армении, а с 1918 года стал столицей Армении, гордостью армян, сердцем республики.

Ответьте на вопросы.

1. Где находится Ереван?
   Он находится в Араратской долине.
   
   2. Какие реки протекают через Ереван?
   Через город протекают реки Раздан и Гетар.
   
   3. Какие горы видны вдали?
   Вдали видны Арарат и Арагац.
   
   4. Какие в Ереване улицы, проспекты, площади?
   В Ереване очень красивые улицы и проспекты, парки и площади.
   
2. Что осматривают гости столицы?
   Гости города с интересом осматривают его новые улицы, театры и стадионы, восхищаются его древними памятниками, музеями и картинными галереями.
   
   6. Сколько лет Еревану?
   3000

Продолжите ряд однокоренными словами, используя данные ниже слова.
Составьте 3-4 предложения.
Родина, род, родной, рождение,родиться,родня.
Сила, сильный .
Город, городок,городской .
Забота, заботиться, заботливый .

Слова для справок: городок, родной, родиться, родня, сильный, городской, заботиться, заботливый, рождение.

Допишите предложения по образцу:
Образец: Армен живёт в Ереване. Ереван – столица Армении.

1. Коля живёт в Москве. Москва – столица России.
   2. Жан живёт в Париже. Париж – столица Франции.
   … . 4. Джон живёт в Лондоне. Лондон – столица Англии .
   Скажите, почему слова Ереван, Россия, Коля, Армен пишутся с большой
   буквы?

Имена людей, клички животных, названия стран, городов, деревень, гор и долин, рек и озёр пишутся с большой буквы: Армения, Арарат, Раздан, Севан, Карен, Таня, Тузик, Мурка.

Потому что эти слова имена людей и названия стран и городов.

Угадайте, какие буквы пропущены в данных словах. Запишите слова, которые пишутся с большой буквы.
Вардан, река, Раздан, озеро, Ереван, Степанакерт, Гюмри, Горис, проспект, Маша, город, дерево, Армения.

Ответьте на вопросы.

1. Как тебя зовут?
   Меня зовут Ариана.
   2. Где ты живёшь?
   Я живу в Армении.
   Как называется твой родной город или село?
   Ереван.
   3. Кто твой любимый писатель?
   Мой любимый писатель Туманян.

Вставь пропущенные слова.
Ереван много веков играл важную роль в жизни Армении. Он находится в Араратской долине. Через город протекают реки Раздан и Гетар. Вдали видны Арарат и Арагац. Туристы осматривают наш древний город, … его памятниками.
Слова для справок: находится, протекают, играл, видны, осматривают

Составьте и запишите словосочетания со словом родной.
край (какой?) родной – страна (какая?) –родная
язык (какой?) родной – земля (какая?) –родная
город (какой?)родной – деревня (какая?) –родная
дом (какой?) родной – сторона (какая?) –родная
село (какое?)родное – столица (какая?) –родная